Rozwój sieci ciepłowniczej na terenie warszawskiego Ursusa

Historia Ursusa rozpoczyna się w drugiej dekadzie XX wieku, gdzie na terenie podwarszawskiej wsi Czechowice powstały Zakłady Mechaniczne „Ursus”. Spowodowało to szybki rozwój tej miejscowości. Już kilka lat po wojnie Czechowice zostały połączone z sąsiednimi miejscowościami w jedno miasto, któremu nadano nazwę Ursus.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ursus_(Warszawa)#/media/Plik:Zak%C5%82ady_Ursus_lata_70_01.jpg

Dzięki Zakładom Mechanicznym miasto Ursus bardzo dynamicznie się rozwijało. Przybywało mieszkańców i pojawiła się konieczność budowy mieszkań dla pracowników „Ursusa” – to wtedy powstało jedno z największych osiedli mieszkaniowych z okresu PRL-u osiedle „Niedźwiadek”.

Ówczesne osiedla ogrzewane były przez lokalne kotłownie węglowe. Każda z nich z osobna zaopatrywała w ciepło mały, niezależny system ciepłowniczy. Oznaczało to jednak liczne niedogodności, m.in. powstawanie niskiej emisji, konieczność wykorzystywania piecyków gazowych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej czy wyższe ceny za ciepło dostarczane do budynków w porównaniu do ciepła dostarczanego przez warszawski system ciepłowniczy.

Z czasem kotłownie węglowe zostały zamienione na gazowe. Jednak nadal, pomimo modernizacji, małe systemy ciepłownicze cechowały się niską efektywnością oraz zagrożeniem bezpieczeństwa dostaw ciepła przez pogarszający się stan infrastruktury wynikający z wieloletniej eksploatacji oraz przestarzałej technologii.

W związku z tym Veolia Energia Warszawa podjęła decyzję o przyłączeniu tego obszaru do warszawskiego systemu ciepłowniczego, likwidacji kotłowni lokalnych, budowie nowych sieci ciepłowniczych i indywidualnych węzłów cieplnych oraz tam, gdzie było to uzasadnione, gruntownej modernizacji  istniejącej sieci ciepłowniczej.

Zakres planowanych działań oznaczał konieczność pozyskania zewnętrznego dofinansowania. We wrześniu 2016 roku Veolia Energia Warszawa złożyła do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wniosek o dofinansowanie, a 17 listopada 2017 roku została podpisana umowa dotycząca realizacji projektu dofinansowanego z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIŚ) dla osi priorytetowej I „Zmniejszenie emisyjności gospodarki”, Działania 1.5 „Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu”.

Warto dodać, że projekt, którego jednym z głównych celów było ograniczenie emisji CO₂ oraz niskiej emisji, zgodnie z założeniami POIiŚ wpisał się w cele Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla m. st. Warszawy. Ponadto znajdował się na liście projektów podstawowych z Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego zgłoszonych jako komplementarne do Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych do Regionalnego Programu Operacyjnego  Województwa Mazowieckiego, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oraz Kontraktu Terytorialnego dla Województwa Mazowieckiego.

Zaplanowane na lata 2017-2020 przedsięwzięcie otrzymało oficjalną nazwę „Budowa sieci ciepłowniczej celem likwidacji lokalnych źródeł niskiej emisji na osiedlu Skorosze w Warszawie” i składało się z dwóch zadań:

• zadanie I dotyczyło wybudowania 2960,5 m sieci ciepłowniczej magistralnej o średnicy od DN 150 do DN 500 w kierunku pięciu osiedlowych kotłowni gazowych.
• zadanie II dotyczyło zlikwidowania pięciu kotłowni gazowych i wykonanie 155 węzłów indywidualnych z możliwością doposażenia w moduły ciepłej wody użytkowej wraz z wybudowaniem sieci ciepłowniczej osiedlowej wysokoparametrowej i przyłączy w zakresie średnic DN 32-150 o długości ok. 4 230,5 m oraz modernizacji 815 m istniejącej sieci kanałowej i preizolowanej o średnicach DN 50-150. Planowana sumaryczna moc nowych węzłów indywidualnych wyniosła 25,7 MW.

Z uwagi na znaczne rozmiary projektu i konieczność zapewnienia mieszkańcom osiedla Skorosze ciągłości ogrzewania, planowane zadania zostały podzielone na etapy, które zakładały sukcesywne podłączanie nowych indywidualnych węzłów cieplnych do miejskiej sieci ciepłowniczej.

W 2017 roku wybudowano przeszło dwukilometrowy odcinek magistrali ciepłowniczej doprowadzający ciepło do osiedla Skorosze oraz 68 nowych indywidualnych węzłów cieplnych.

W kolejnym roku wybudowano ok. 900 m sieci magistralnej i ok. 1600 m sieci osiedlowej oraz wybudowano 20 nowych indywidualnych węzłów cieplnych. Zlikwidowane zostały dwie kotłownie lokalne przy ul. J.M. Szancera 3 i ul. Skoroszewskiej 7.

W roku 2019 wybudowano przeszło 500 m osiedlowej sieci ciepłowniczej oraz 23 nowe indywidualne węzły cieplne, a także zlikwidowana została kotłownia przy ul. Kolorowej 15.

W ostatnim roku realizacji projektu wybudowano ponad 2 100 metrów osiedlowej sieci ciepłowniczej oraz 42 nowe indywidualne węzły cieplne, a także zlikwidowano dwie kotłownie lokalne przy ul. Nurzyńskiej 1 i ul. Rakietników 25A.

            Kotłownia przy ul. J.  M. Szancera 3 – kotły gazowe przeznaczone do likwidacji

Likwidacja kotłowni lokalnych, podłączenie osiedla Skorosze do warszawskiego systemu ciepłowniczego oraz wybudowanie indywidualnych węzłów cieplnych oznacza szereg korzyści w obszarze ekologii, bezpieczeństwa dostaw ciepła i efektywności energetycznej.

• Zmniejszenie zużycia energii pierwotnej (nieodnawialnej) poprzez obniżenie strat ciepła na przesyle pozwoli na zmniejszenie zużycia paliw kopalnych a przez to również zmniejszenie zużycia energii pierwotnej (nieodnawialnej) dla zasilania mieszkańców osiedla Skorosze przy dostarczeniu tej samej ilości energii końcowej odbiorcom. Szacuje się, że realizacja projektu przyczyniła się do zmniejszenia zużycia energii pierwotnej (nieodnawialnej) o 47 026,18 GJ/rok.
• Ograniczenie niskiej emisji na osiedlu Skorosze stanowi istotny rezultat realizacji projektu i dotyczy przede wszystkim emisji zanieczyszczeń pochodzących z pięciu osiedlowych kotłowni, w tym: CO₂, pyłu PM10, SO₂, NO_x i innych zanieczyszczeń. Zlikwidowane kotłownie gazowe ze względu na niskie kominy były źródłem tzw. „niskiej emisji”

Przewidywane poziomy ograniczenia niskiej emisji na osiedlu Skorosze:

• CO₂ – 7 659,86 Mg/rok,
• SO₂ – 0,21 Mg/rok,
• NO_x – 8,49 Mg/rok,
• Pyły – 0,07 Mg/rok.

Dodatkową korzyścią wynikającą z modernizacji systemu ciepłowniczego jest możliwość likwidacji piecyków gazowych, co przyczynia się do ograniczenia niskiej emisji.

                  Tablica informacyjna przy likwidowanej kotłowni ul. Kolorowa 15

Ponadto zmniejszenie ilości spalanych paliw, skutkuje ograniczeniem emisji zanieczyszczeń do powietrza, a tym samym może przyczynić się to do spadku liczby zachorowań oraz ograniczenia degradacji środowiska (zakwaszenie gleb, ocieplenie klimatu, zmniejszenie plonów, korozja budowli, degradacja obszarów leśnych).

Ważnym aspektem projektu była poprawa bezpieczeństwa i efektywności dostaw ciepła. Przestarzała i niskosprawna infrastruktura kotłowni gazowych zasilających w ciepło osiedle Skorosze stanowiła przyczynę licznych awarii. Podłączenie mieszkańców do miejskiej sieci ciepłowniczej o wysokiej sprawności z wykorzystaniem nowoczesnych technologii (rur preizolowanych i nowoczesnych indywidualnych węzłów cieplnych) zapewnia mniejszą awaryjność systemu.

                                   Budowa sieci ciepłowniczej

Węzły indywidualne zlokalizowane w  poszczególnych budynkach, są całkowicie zautomatyzowane, przez co charakteryzują się większą efektywnością pracy niż kotłownie lokalne i dają możliwość racjonalnego gospodarowania ciepłem poprzez m. in: indywidualne podejmowanie decyzji o terminie włączenia/wyłączenia ogrzewania, czy prowadzenia polityki oszczędnej gospodarki ciepłem np. poprzez obniżanie temperatury ogrzewania nocą.

Nowy indywidualny węzeł cieplny wybudowany w ramach projektu

Warto dodać, że nowe indywidualne węzły cieplne umożliwiają likwidację wysłużonych piecyków gazowych do podgrzewania ciepłej wody, co oznacza oszczędności i zwiększenie bezpieczeństwa w budynku poprzez wyeliminowanie możliwości zaczadzenia, wybuchu czy  poparzenia.

Oszczędności związane z likwidacją piecyka gazowego służącego do podgrzewania ciepłej wody:

• zmniejszenie kosztów obsługi kominiarskiej
• zwiększenie wartości oraz atrakcyjności mieszkań
• uniknięcie kosztów zakupu indywidualnego podgrzewacza
• uniknięcie kosztów serwisu i ewentualnej modernizacji podgrzewacza.
• zmniejszenie opłaty stałej za gaz.

Warszawski system ciepłowniczy stanowi dużo pewniejsze i bardziej komfortowe źródło dostaw ciepła niż lokalne kotłownie, a ciepło z systemu warszawskiego dostępne jest przez cały rok.

Tablica pamiątkowa informująca o realizacji Projektu – w budynku wybudowany został nowy indywidualny węzeł cieplny

Podsumowując, podczas realizowanego w latach 2017-2020 projektu, wybudowano 153 nowe węzły indywidualne, ok. 4 km osiedlowej sieci ciepłowniczej oraz ok. 3 km sieci magistralnej.

„To bardzo udany projekt. Mam tutaj podłączonych do sieci prawie 40 budynków (1700 lokali) i to zdaje egzamin. Mieszkańcy już wcześniej wiedzieli, że to jest dobre rozwiązanie, duża wygoda i pozbycie się niebezpieczeństwa związanego z użytkowaniem piecyków gazowych. No i tańsze ciepło. To naprawdę duży przeskok jakościowy. Przede wszystkim jest taniej, bezpieczniej i wygodniej.

To nie tylko jest sprawa wykonawstwa, ale też przełamania pewnych barier międzyludzkich. Tyle kilometrów tej sieci magistralnej nie rodziło się tak „na pstryknięcie palcami”. Potrzebne były spotkania z mieszkańcami, żeby każdy miał możliwość się wypowiedzieć. Omawiane były kwestie dotyczące szkół, przedszkoli, wspólnot czy innych spółdzielni. Ta współpraca miała wysoką jakość. Poprawiły się przez to również nasze relacje z urzędem dzielnicy. – powiedział Kazimierz Przybytkowski, Zastępca Prezesa Zarządu ds. Eksploatacji i Rozwoju  Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej “Ursus” w Warszawie.