×
W opinii ekspertów nadchodzące lata będą okresem dynamicznej urbanizacji, która będzie wymagała racjonalnego planowania infrastruktury miejskiej, w tym energetycznej, wodnej, drogowej oraz związanej z zagospodarowaniem narastającej ilości odpadów.
Obecnie udział miast w światowym zużyciu energii przekracza 60 procent (Atlas Energii, Heinrich Boll Stiftung, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, 2018), a w wielu ośrodkach miejskich ponad połowa zużycia energii przypada na ogrzewanie (Zużycie energii w gospodarstwach domowych w 2018 r., GUS 2019).
Polska od lat ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w Unii Europejskiej. W wielu polskich miastach stężenie toksycznych i rakotwórczych substancji – pyłu PM10 i benzo (a) pirenu – wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy. Szacuje się, że w Polsce z powodu zanieczyszczonego powietrza traci życie ok. 45 tys. osób rocznie (Air quality in Europe 2017 report, EEA, 2017 r. w „Ochrona przed zanieczyszczeniami” kontrola NIK 2018 r.) .
Według danych WHO za lata 2012 – 2015 w pierwszej setce najbardziej zanieczyszczonych miast europejskich pod względem PM10 znajdowało się aż 45 polskich miast (Air quality in Europe 2017 report, EEA, 2017 r. w „Ochrona przed zanieczyszczeniami” kontrola NIK 2018 r.). Zatem wdrażanie działań związanych z poprawą powietrza w naszych miastach staje się zadaniem o znaczeniu priorytetowym.
W wyniku rocznej oceny jakości powietrza w województwie mazowieckim, wykonanej na podstawie danych za 2015 r. aglomeracja warszawska, w obrębie której zrealizowano projekt została zaklasyfikowana na podstawie kryteriów ochrony zdrowia do grupy C ze względu na wysokie stężenia NO2, PM10 i PM2,5 .
Oznacza to, że stężenia ww. zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe. Z tego też powodu dla aglomeracji warszawskiej ustanowiono Programy Ochrony Powietrza.
Mając na uwadze niezadowalający stan jakości powietrza zarówno w całej Polsce jak i na terenie m.st. Warszawy, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 przewidziano wsparcie skierowane na poprawę efektywności dystrybucji ciepła głównie na cele komunalno-bytowe czyli ciepła systemowego, które dotyczy obszarów posiadających plany gospodarki niskoemisyjnej oraz znajdujących się w strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) miast wojewódzkich, w których uwzględniono potrzeby dotyczące ograniczenia emisji zanieczyszczeń, w tym głównie CO2 i PM10.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 (POIŚ 2014-2020) to krajowy program wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie zmianom klimatu i adaptację do nich, transport i bezpieczeństwo energetyczne, a także inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego. Jest to największy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i w Unii Europejskiej.
Dzięki środkom
pozyskanym przez Veolię Energię Warszawa z Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko 2014 – 2020 możliwa była także modernizacja warszawskiej sieci
ciepłowniczej, dzięki której zmniejszyła się emisja zanieczyszczeń pyłowo –
gazowych
a także wsparcie dla dalszego rozwoju ciepła systemowego.
Ciepło systemowe to produkt zapewniający ogrzewanie i ciepłą wodę w budynkach, dostarczany przez miejski system ciepłowniczy. W Warszawie dystrybutorem ciepła jest Veolia Energia Warszawa. Obecnie Veolia Energia Warszawa pokrywa 80 procent zapotrzebowania stolicy na ciepło, niemal połowa mieszkańców Polski zaspokaja zapotrzebowanie na ciepło poprzez ciepło systemowe a w całej Unii Europejskiej tylko kilka krajów notuje wyższy udział ciepła systemowego, np.: Łotwa, Dania, Litwa, natomiast w Polsce jest najwięcej ok. 16 mln (Raport Ciepłownictwo w Polsce – Edycja 2019, Forum Energii 2019) odbiorców ciepła systemowego pośród krajów Unii Europejskiej.
Przyjęty w maju 2014 roku przez Komisję Europejską dokument pt. „Programowanie Perspektywy Finansowej 2014–2020 – Umowa Partnerstwa” określający kierunki najważniejszych polityk unijnych zawiera zapisy wspierające wykorzystywanie ciepła pochodzącego z miejskiej sieci ciepłowniczej.
W Polsce systemy ciepłownicze są powszechnie wykorzystywane szczególnie w dużych i średnich miastach. Największy system ciepłowniczy w UE znajduje się w Warszawie, jest zarządzany przez Veolię Energia Warszawa i liczy sobie ok. 1800 km długości sieci, która dostarcza ciepło do ok. 19 000 obiektów.
Ciepło dostarczane do systemu warszawskiego produkowane jest w elektrociepłowniach i ciepłowniach. W przeciwieństwie do kotłowni lokalnych duże, profesjonalne źródła ciepła, jakimi są elektrociepłownie czy ciepłownie podlegają regulacjom prawnym zawartym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska odnośnie standardów emisji spalin.
Oznacza to konieczność przestrzegania przez te zakłady norm chroniących środowisko. Aby sprostać tym wymaganiom producenci ciepła systemowego korzystają z zaawansowanych technologii produkcji ciepła i oczyszczania spalin.
Efektywne systemy ciepłownicze są więc idealnym narzędziem do przeciwdziałania zjawisku niskiej emisji. Zatem ciepło systemowe to produkt bezpieczny dla mieszkańców i środowiska a jednocześnie wygodny, ponieważ nie wymaga praktycznie żadnego zaangażowania ze strony użytkownika.
Dodatkowo ze względu na skalę produkcji jest to produkt konkurencyjny cenowo w stosunku do innych form zaopatrzenia w ciepło. Warszawa ma najniższe ceny ciepła spośród dużych polskich miast, np. w odniesieniu do Krakowa czy Wrocławia. Veolia Energia Warszawa, dystrybutor warszawskiego ciepła, zainwestowała w ostatnich latach ponad 1,2 mld złotych w digitalizację sieci oraz jej modernizację, wdrażając rozwiązania efektywne energetycznie. Wszystkie te działania łącznie przyczyniają się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń oraz poprawy efektywności całego systemu ciepłowniczego w stolicy.
Schemat warszawskiego systemu ciepłowniczego
Sieć ciepłownicza w warszawskim systemie ciepłowniczym wykonana jest zarówno w technologii kanałowej i dotyczy to odcinków sieci ciepłowniczej powstałej głównie przed 1992 rokiem oraz w technologii preizolowanej w przypadku sieci ciepłowniczej nowobudowanej oraz odcinków po modernizacji.
Warto dodać, że w stolicy na bieżąco prowadzone są działania mające na celu modernizację sieci tak, aby zminimalizować liczbę awarii a tym samym ograniczyć straty ciepła i wody sieciowej. Veolia Energia Warszawa przy tak rozległej sieci może pochwalić się stratami ciepła na poziomie 10,80 %. I jest to bardzo dobry wynik.
Likwidowana sieć kanałowa
Wymianę rurociągów ułożonych w technologii kanałowej na preizolowaną rozpoczęto w warszawskim systemie ciepłowniczym w latach 90-tych XX wieku i jest ona systematycznie prowadzona.
Nowa sieć preizolowana budowana w ramach Projektu
Rurociągi preizolowane, z racji swej szczelności, zabezpieczają rury stalowe przed zewnętrzną korozją, a zamontowana instalacja alarmowa pozwala lokalizować zawilgocenia, zmniejszone są także straty ciepła na przesyle, zwiększa się bezpieczeństwo dostaw ciepła oraz minimalizuje ubytki uzdatnionej wody sieciowej. Zagwarantowanie ciągłości dostaw ciepła do Odbiorców było jedną z przyczyn podjęcia się przez Veolię Energia Warszawa realizacji Projektu modernizacji sieci ciepłowniczych.
Nowa sieć preizolowana budowana w ramach Projektu
W dniu 17 listopada 2017 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz przedsiębiorstwo Veolia Energia Warszawa SA podpisały umowy dotyczące dofinansowania Projektu „Modernizacja warszawskiej sieci ciepłowniczej na terenie Miasta Stołecznego Warszawy w celu ograniczenia emisji dwutlenku węgla i poprawy efektywności energetycznej – Etap I” realizowanego ze środków pomocowych UE w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIŚ) 2014 – 2020.
Nowa sieć preizolowana wybudowana w ramach Projektu
Modernizacją objęto 19,32 km sieci ciepłowniczej, wykonanej przed laty w technologii kanałowej, posiadającej nieefektywną izolację termiczną, o średnicach od DN 32 do DN 700 na sieć wykonaną w nowoczesnej technologii rur preizolowanych. Długość odcinków sieci po modernizacji wyniosła 20,7 km., a prace inwestycyjne prowadzone były od połowy 2017 r. do końca 2019 r., rozliczenie projektu planowo przypadło na połowę 2020 r.
Inwestycja zrealizowana na terenie Miasta Stołecznego Warszawy objęła następujące dzielnice stolicy: Bemowo, Białołęka, Bielany, Mokotów, Ochota, Praga Południe, Praga Północ, Śródmieście, Targówek, Ursus, Ursynów, Wawer, Wilanów, Włochy, Wola, Żoliborz,
Głównym celem przedsięwzięcia była efektywna i niskoemisyjna dystrybucja ciepła w Warszawie. Cel ten jest zgodny z celem działania 1.5. „Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu” Osi Priorytetowej I – „Zmniejszenie emisyjności gospodarki” Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020”. Realizacja ww. celu była możliwa w wyniku obniżenia strat ciepła na przesyle. Dzięki ograniczeniu strat ciepła na przesyle, w celu dostarczenia tej samej ilości ciepła odbiorcom potrzebna będzie mniejsza ilość ciepła przesyłanego siecią, co pozwoli na ograniczenie jego wytwarzania, a w konsekwencji zmniejszenie zużycia paliw i uniknięcie emisji zanieczyszczeń towarzyszących jego wytwarzaniu.
Produktem powstałym w wyniku realizacji projektu jest 20,7 km zmodernizowanej sieci ciepłowniczej.
Rezultaty Projektu
Projekt modernizacji sieci ciepłowniczej etap I, przyczynia się do ograniczenia poziomów emisji:
oraz zmniejszenia zużycia energii pierwotnej o 36 935,49 GJ/rok, co odpowiada ilości ciepła potrzebnego do ogrzania 2 000 mieszkań o powierzchni 50 m2.
Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, głównie CO2, o ok. 5 tys. ton na rok oraz pyłów o ok. 0,8 tony na rok, co pozwala na podłączenie do sieci ciepłowniczej ok. 2 000 mieszkań o powierzchni 50 m2 bez zwiększania emisji zanieczyszczeń do powietrza.
Zwiększenie bezpieczeństwa dostaw ciepła – zmniejszenie liczby awarii sieci ciepłowniczej przyczynia się do stabilnych i bezpiecznych dostaw ciepłą do odbiorców.
Zwiększenie komfortu życia odbiorców ciepła – poprzez zmniejszenie liczby awarii sieci ciepłowniczej i zwiększenie bezpieczeństwa dostaw ciepła wzrośnie komfort życia odbiorców ciepła.
Zatem projekt którego jednym z głównych celów jest ograniczenie emisji CO2, przyczynia się do poprawy jakości powietrza na terenie miasta stołecznego Warszawy, a pośrednio w całej Polsce.
Projekt wpisuje się w cele Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla m. st. Warszawy, a ponadto znajduje się na liście podstawowych Projektów z Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego zgłoszonych jako komplementarne do Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oraz Kontraktu Terytorialnego dla Województwa Mazowieckiego.
Warto dodać, że pozytywne rezultaty pierwszego etapu realizacji projektu pozwoliły na przygotowanie i rozpoczęcie realizacji kolejnych dwóch etapów modernizacji warszawskiej sieci ciepłowniczej, które także otrzymały dofinansowanie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020.
